اصلی‌ترین دغدغه‌های سالمندان

جامعه ۲۴- سالمندی بخشی از زندگی هر فردی است. در تقویم جهانی یک اکتبر هر سال به عنوان روز جهانی سالمندان نامگذاری شده است.

تعریف پیری و سالخوردگی در کشور‌های مختلف با توجه به شرایط فرهنگی متفاوت است. در کشور ما سن پیری تعریف نشده است، ولی اگر شروع دوره پیری را زمان بازنشستگی کامل از خدمت محسوب کنیم طبق قانون تأمین اجتماعی سن پیری برای مردان ۶۰ سالگی و برای زنان ۵۵ سالگی و طبق قانون استخدام کشوری سن بازنشستگی برای مردان و زنان ۶۵ سالگی است.

سالمندان دغدغه‌های زیادی از جمله بیمه، هزینه‌های معاش و درمان، نگهداری و مراقبت از آنها، تغذیه درست و ... دارند.

طبق آمار‌ها اعلامی، نرخ رشد جمعیت کشور ۱.۶ درصد است و نرخ رشد جمعیت سالمندی کشور به ۲.۵ درصد رسیده است که البته همچنان رو به است و ما یکی از کشور‌هایی هستیم که بشدت در حال سالمند شدن هستیم و دولت‌ها باید برنامه‌هایی برای افزایش سالمندان داشته باشند.

پارک‌ها، پاتوق ثابت سالمندان

اگر در پارک‌های شهر قدمی بزنید حتما با تعدادی سالمند رو به رو می‌شوید که برای گذراندن وقت به پارک آمده اند.. در اینجا سالمندانی هستند که سن و سال جوانی‌شان رنگ باخته و دل‌تنگی کنج دلشان لانه کرده است. به بوستان‌ها و پارک‌ها می‌آیند تا کمی دلشان باز شود.

بیشتر بخوانید: ۳۵ درصد سالمندان کشور زیر خط فقر/ سوءرفتار مالی، شایع‌ترین سالمندآزاری در ایران

پارک‌ها به پاتوق سالمندانی تبدیل شده است که روزگاری برای خود برو‌بیایی داشتند. ۹ مهر روز جهانی سالمند بهانه‌ای شد که پای درد دل چند نفر از این سالمندان بنشینیم.

بر روی سکویی نشسته... قوز کرده و با عبور هر رهگذری سری خم می‌کند و آدم‌ها را می‌پاید تا چهره آشنایی پیدا کند. بعضی‌ها را می‌شناسد و حتی سراغ چند نفر را دورادور می‌گیرد. از مشکلاتش می‌گوید... از اینکه همسرش را به تازگی از دست داده است و با پسرش زندگی می‌کند که تحت پوشش بیمه‌ای نیست. با عصبانیت می‌گوید: «چقدر به شوهرم گفتم که خودت را بیمه کن، زیر بار نمی‌رفت، حالا نیست که حال من را ببیند. خرخ دوا و دکترم با بچه هایم است. اما باز هم خدا را شکر..

به او می‌گویم که حاج خانم هر چند روز یک بار به پارک می‌آیید، جواب می‌دهد: «هر روز به اینجا می‌آیم و تا دم دمای اذان مغرب هستم؛ به خاطر سکته خفیفی که کرده ام باید با واکر پیاده‌روی کنم؛ اینجا می‌آیم تا چند نفر را ببینم».

از اوضاع کرونایی می‌پرسم، می‌گوید که برای ما هم سخت بود و هنوز که هنوزِ فرزندانش می‌ترسند که به خانه‌اش بیایند.

از قیمت‌های سرسام‌آور و گرانی گلایه می‌کند و ادامه می‌دهد: «یکسر به فروشگاه‌ها بزنیذ، نقره داغت می‌کنند. خداکند که جلوی گرانی‌ها گرفته شود، زندگی برای مردم سخت شده است».

از تنهایی‌اش می‌پرسم، ناراحت است به خصوص اینکه همسرش را به تازگی از دست داده است.

پیرمردی تقریبا ۷۵ ساله روی نیمکت دیگری نشسته است. سر صحبت را با او باز می‌کنم. او در پاسخ به سوالی درباره وضعیت امرار و معاشش گفت: «تحت پوشش خدمات بیمه هواپیمایی هستم و تا قبل از کرونا به همکارانم در شرکت هواپیمایی سر می‌زدم، ولی از زمانی که کرونا آمده تنها سرگرمی‌ام آمدن به پارک و هم‌صحبتی با همسالانم هست. تا قبل از عمل کمرم، هر صبح اینجا ورزش می‌کردم، ولی از زمانی که کمرم را عمل کرده ام تنها به اینجا می‌آیم و پیاده‌روی می‌کنم».

پیرمرد دیگری که روی نیمکت کناری نشسته بود، گفت: «خداروشکر... از زندگی‌ام رضایت دارم. دو تا از فرزندانم ایران هستند و مابقی در آلمان زندگی می‌کنند؛ اگرچه به من می‌گویند بیا آلمان زندگی کن، ولی خاک وطن چیز دیگری هست و نمی‌توانم در غربت زندگی کنم». می‌گوید که با آمدن کرونا مهاجرت کمتر شده و دیر به دیر فرزندانش را می‌بیند. همسرشم هم در خانه است و با موبایل و تلویزیون اوقات خودش را می‌گذراند.

تنهایی و خانه‌نشینی سالمندان را به سمت پارک و هم‌صحبتی با همسالان خود کشانده است. اما شیوع کرونا همین تفریح را هم از آن‌ها گرفته است.

نیاز‌های روحی سالمندان

ابوطالبی رواشناس درباره مزایای پیاده‌روی و هم‌نشینی سالمندان در محیط بیرون گفت: انسان در هر دوره‌ای از زندگی نیاز‌هایی دارد و زمانی که به نیازش دست پیدا می‌کند، به آرامش می‌رسد. در دوران کودکی، نوجوانی، جوانی، میان‌سالی، کهن‌سالی و پیری هر فردی نیاز‌هایی دارد و دست‌یابی به این آن‌ها او را به امنیت و آرامش می‌رساند.

وی ادامه داد: ارتباطات انسانی در فضای باز به خصوص برای سالمندان دارای مزایایی است و وقتی انسان‌ها در هر سنی در فضای باز قرار می‌گیرند، انرژی مثبتی را از محیط دریافت می‌کنند. همچنین در کنار دریافت انرژی، با تحرکات بدنی که انجام می‌دهند، اکسیژن‌گیری و انعطاف عضلانی خود را تقویت می‌کنند.

این روان‌شناس افزود: از بعد روانی هم گروه‌های دوستی و همسالان به خصوص با آن‌هایی که در دوران کودکی و نوجوانی خاطرات قدیمی دارند، با بیان خاطرات تلخ و شیرین دوران گذشته خود، تداعی خاطرات می‌کنند و از ُبعد روانی تخلیه می‌شوند؛ بنابراین وقتی سالمندان از خانه بیرون می‌آیند، در بدنشان سوخت و ساز انجام می‌شود، اکسیژن دریافت می‌کنند، با گفتگو تداعی خاطرات می‌کنند و در آخر انرژی مثبت روانی را از بیرون و هم‌نشینی با دوستان دریافت می‌کنند.

ابوطالبی با بیان اینکه حتی گاهی اوقات بیان خاطرات تلخ هم برای سالمند مفید است، ادامه داد: فرد با گریه کردن انبار اطلاعات تلخ گذشته را بیرون می‌ریزد و به نوعی برون‌ریزی می‌کند؛ بنابراین او اطلاعات تلخ را از ضمیر ناخودآگاه خود بیرون می‌ریزد. به همین دلیل تاکید می‌کنیم که افراد میان‌سال، کهن‌سال و سالمند گروه‌های دوستی خود را داشته باشند در محیط‌های باز و بدون دود تاجایی که ممکن است حضور پیدا کنند تا سلامت جسم و روان‌شان تامین شود.

خانه‌نشینی سالمند را سرخورده می‌کند

وی ادامه داد: رفت‌و‌آمد‌ها و نشست و‌برخاست‌ها بر سلامت جسم و روان تاثیر چندگانه‌ای می‌گذارد. سالمندان اگر ساعتی از روز را با هم سالان خود باشند احساس سرخوردگی و بی‌ارزشی نمی‌کنند و با دوستان و همسالانشان احساس غرور پیدا می‌کنند. آن‌ها با تداعی خاطراتشان یاد دوران گذشته می‌افتند. یاد زمانی که در جامعه فعال و اثربخش بودند؛ درنتیجه این موضوع به سلامت روان‌شان هم کمک می‌کند.

این روانشناس در پاسخ به این سوال که اگر سالمندی توانایی حضور در جامعه را نداشت، باید چیکار کند؟، بیان کرد: در حال حاضر، تکنولوژی در خدمت بشر است و می‌توان سالمندان را با ویلچر یا وسایل حمل‌و‌نقل جا‌به‌جا کرد. باید در نظر گرفت که انسان موجودی اجتماعی است و نیاز به هم صحبتی با دیگران دارد؛ بنابراین باید برای سالمندانمان وقت گذاشت، اما اگر امکانش مهیا نشد که سالمند را به بیرون از خانه ببریم، او را با کار‌های دیگر سرگرم کنید.

موبایل برای سالمند تهدید است یا فرصت؟

ابوطالبی در پاسخ به این سوال که استفاده از موبایل و تکنولوژی برای سالمندان تهدید هست یا فرصت، گفت: استفاده از تکنولوژی نباید سالمند را درونگرا و افسرده کند؛ بلکه باید جنبه سرگرمی و تفریحی داشته باشد و آن‌ها را به سمت مشکلات و اخبار منفی روزمره نبرد؛ بنابراین فرزندان این افراد سعی کنند با قرار دادن خاطرات، فیلم‌ها و عکس‌های زیبا آن‌ها را از تنش و ناراحتی دور کنند. از آنجایی که هدف این است که شمع وجودشان طولانی‌تر بماند، بایستی انرژی و سوخت لازم را فراهم کنیم. از بُعد جسمانی تغذیه سالم و سبک زندگی را برای سالمندان فراهم کنیم و از بعد روانی نیاز معنوی او را که احترام و عزت نفس است، رعایت کنیم.

این روان‌شناس با بیان اینکه حتی رفع نیاز‌های معنوی سالمندان با توجه به جنسیت، طبقه اجتماعی و خصوصیات فردی با سایر افراد متمایز است، خاطرنشان کرد: آقایان ساکن در شهر با آقایان ساکن در روستا متفاوت هستند، خانم‌های معلم و کارمند یک خصیصه دارند، خانواده‌های این افراد هستند که می‌دانند سالمندانشان به چه نوع خوراک و توجه‌ای نیاز دارند. به عنوان مثال، فردی که زمانی فرمانده بود، در دوره سالمندی هم نیاز دارد که همه از دستوراتش تبعیت کنند.

بهترین ورزش برای سالمندان پیاده‌روی است

ابوطالبی درباره ورزش‌هایی که از زوال عقل و آلزایمر جلوگیری می‌کند، گفت: مسلماً ورزش‌های سنگین برای سالمندان پیشنهاد نمی‌شود و پیاده‌روی جزو بهترین ورزش‌هایی است که می‌توان پیشنهاد کرد.

وجود ۱۱۰۲ سالمند مجهول الهویه در مراکز شبانه روزی تهران

سید احمد خادم معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران، درباره اقدامات انجام شده توسط بهزیستی در مراکز نگهداری سالمندان اظهار کرد: توزیع لوازم بهداشتی پزشکی در مراکز، ضدعفونی کردن مراکز، اجرای طرح تب سنجی و سنجش میزان اکسیژن و...، اقدامات رعایت قرنطینه در مراکز مبتلا، برگزاری جلسات آموزشی برای نیرو‌های مراقب سالمندان و مسئولین فنی مراکز توسط شهرستان و ادارات بهداشت، توزیع بروشور و... از جمله اقداماتی است که با شیوع کرونا در مراکز شبانه روزی نگهداری از سالمندان انجام شده است.

وی افزود: همچنین ابلاغ دستورالعمل‌های مربوط به شهرستان‌ها و مراکز، مکاتبه با معاونت بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی درباره تزریق واکسن کرونا و ارسال مشخصات سالمندان، هماهنگی و نظارت شهرستان‌ها با ادارات بهداشت در زمان تزریق واکسن کرونا، توزیع کمک موردی در مراکز و توزیع کمک موردی به خانواده‌های آسیب دیده از دیگر اقدامات بهزیستی در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ بوده است.

خادم در رابطه با واکسیناسیون سالمندان گفت: واکسیناسیون سالمندان در دو مرحله انجام شده که در مرحله اول ۴هزار و ۳۵۴ نفر از سالمندان و همچنین ۲ هزار و ۶۳۱ نفر از پرسنل واکسینه شده‌اند و در مرحله دوم تعداد ۳ هزار و ۹۷۱ نفر از سالمندان و ۲ هزار و ۱۸۷ نفر از پرسنل واکسینه شده‌اند و در مجموع تعداد ۶ هزار و ۱۵۷ نفر واکسینه شده‌اند.

معاون امور توانبخشی بهزیستی استان تهران ادامه داد:از ابتدای سال ۹۹ در مراکز نگهداری سالمندان ۱۸۰ مورد فوتی داشته ایم که از این آمار تعداد ۱۶۱ نفر در ۷۶ مرکز شبانه روزی سالمندان استان تهران به دلیل کرونا جان خود را از دست داده اند.

وی همچنین مطرح کرد:در مراکز شبانه روزی ۴ هزار و ۵۵۴ سالمند نگهداری می‌شوند که از این تعداد ۲ هزار و ۶۹۷ نفر خانم‌ها و ۱ هزار و ۸۵۷ نفر را آقا هستند.

خادم گفت: تعداد ۳ هزار و ۴۵۲ سالمندی که در مراکز شبانه روزی نگهداری می‌شوند دارای خانواده هستند و تعداد هزار و ۱۰۲ خدمت گیرنده مجهول الهویه نیز داریم لازم. به ذکر است که تعداد ۲۲۱ سالمند نیز در ۶ مراکز روزانه ما جزء خدمت گیرندگان به حساب می‌آیند.

خادم گفت: در مجموع تعداد ۸۶ هزار و ۶۰۷ نفر سالمند در استان تهران داریم که از این میزان ۲۴ هزار و ۴۵۱ نفر دارای پرونده توانبخشی هستند.